Zgubienie kluczyków od samochodu, nazwanie sąsiada niewłaściwym imieniem lub zapomnienie o kupieniu chleba w sklepie spożywczym to częste luki w pamięci. Jednak z wiekiem zapominanie zdarza się coraz częściej i łatwo jest zacząć zastanawiać się, co jest normalne – na przykład, czy jest to oznaka choroby Alzheimera. Choroba Alzheimera jest najczęstszą formą demencji, która jest terminem opisującym utratę funkcji poznawczych. Z czasem choroba Alzheimera może prowadzić do niezdolności do wykonywania codziennych czynności, takich jak ubieranie się czy prowadzenie rozmów.
Jeśli ktoś, na kim Ci zależy, doświadcza objawów choroby Alzheimera, znajomość oznak każdego z jej etapów może pomóc Ci w zarządzaniu chorobą. Pamiętaj, że choroba Alzheimera dotyka każdego w inny sposób. Czas i nasilenie mogą być inne dla każdej osoby, a określenie, w którym stadium znajduje się Twój bliski, może być trudne, ponieważ etapy mogą się nakładać i mają stanowić jedynie wskazówkę.
Wczesne objawy
Uszkodzenia zachodzące w mózgu osoby z chorobą Alzheimera zaczynają objawiać się bardzo wczesnymi oznakami i objawami klinicznymi. Dla większości osób z chorobą Alzheimera – tych, którzy mają późną odmianę choroby – objawy pojawiają się po raz pierwszy w połowie lat 60-tych. Objawy wczesnej postaci choroby Alzheimera zaczynają się między 30. a 60. rokiem życia.
Pierwsze objawy choroby Alzheimera różnią się w zależności od osoby. Problemy z pamięcią są zazwyczaj jednym z pierwszych objawów zaburzeń poznawczych związanych z chorobą Alzheimera. Pogorszenie w niepamięciowych aspektach poznawczych, takich jak umiejętność znajdowania słów, problemy z widzeniem/przestrzenią oraz zaburzenia rozumowania lub osądu, mogą również sygnalizować bardzo wczesne stadium choroby Alzheimera. U niektórych osób mogą zostać zdiagnozowane łagodne zaburzenia poznawcze. W miarę postępu choroby, ludzie doświadczają coraz większej utraty pamięci i innych trudności poznawczych. Choroba Alzheimera rozwija się w kilku etapach: przedklinicznym, łagodnym (czasami nazywanym wczesnym stadium), umiarkowanym i ciężkim (czasami nazywanym późnym stadium).
Objawy łagodnej choroby Alzheimera
W łagodnej chorobie Alzheimera, osoba może wydawać się zdrowa, ale ma coraz większe problemy z rozumieniem otaczającego ją świata. Uświadomienie sobie, że coś jest nie tak, często przychodzi stopniowo do tej osoby i jej rodziny. Problemy mogą obejmować:
- Utrata pamięci
- Słaby osąd prowadzący do podejmowania złych decyzji
- Utrata spontaniczności i poczucia inicjatywy
- Dłuższe wykonywanie normalnych codziennych zadań
- Powtarzanie pytań
- Problemy z pieniędzmi i płaceniem rachunków
- Błądzenie i gubienie się
- Gubienie rzeczy lub odkładanie ich w dziwnych miejscach
- Zmiany nastroju i osobowości
- Zwiększony niepokój i/lub agresja
- Choroba Alzheimera jest często diagnozowana na tym etapie.
Etap 1: Zanim pojawią się symptomy
Podobnie jak w przypadku wielu chorób, zmiany w mózgu, które są związane z chorobą Alzheimera, zaczynają się, zanim objawy są zauważalne. Ten okres czasu – często nazywany ‘przedkliniczną chorobą Alzheimera’ – prawdopodobnie zaczyna się 10 lub 15 lat przed wystąpieniem objawów. Obecnie nie ma leczenia dla tego przedklinicznego etapu, ale mamy nadzieję, że w przyszłości będziemy mieli leki, które mogą zatrzymać postęp, zanim ludzie mają objawy i zapobiec chorobie. Ponieważ ryzyko zachorowania na Alzheimera wzrasta wraz z wiekiem, ważne jest, aby nadążyć za regularnymi wizytami u lekarza pierwszego kontaktu, aby umożliwić badania przesiewowe w celu wykrycia najwcześniejszych oznak choroby. Jeśli zauważysz, że zdolności poznawcze Twojej bliskiej osoby zaczynają się obniżać, może to oznaczać, że wchodzi ona w drugie stadium choroby Alzheimera.
Etap 2: Podstawowe zapominanie
Każdy może być zapominalski od czasu do czasu, a z wiekiem będzie się to zdarzać coraz częściej. Bardzo wczesne stadia choroby Alzheimera mogą wyglądać jak zwykłe zapominalstwo w podeszłym wieku. Twój bliski może mieć zaniki pamięci, w tym zapominać imion osób lub miejsca, w którym zostawił klucze, ale nadal może prowadzić samochód, pracować i udzielać się towarzysko. Jednak te zaniki pamięci stają się coraz częstsze. Prawdopodobnie zauważysz to zanim zrobi to twoja ukochana osoba – i być może uda ci się wcześniej podjąć leczenie, aby spowolnić postęp choroby.
Etap 3: Zauważalne trudności z pamięcią
Dla wielu osób ten etap przynosi zauważalne zmiany i coraz trudniej jest przypisać winę wiekowi. Często diagnozę stawia się na tym etapie, ponieważ właśnie wtedy codzienna rutyna danej osoby staje się bardziej zaburzona. Typowe trudności w tym stadium wykraczają poza zapominanie imion i zgubienie przedmiotów. Twój bliski może:
- mieć problemy z przypomnieniem sobie ostatnio czytanych materiałów, takich jak książki czy czasopisma
- mieć coraz większe trudności z zapamiętywaniem planów i organizacją
- mieć większe trudności z przypomnieniem sobie imienia lub słowa
- doświadczać problemów w sytuacjach społecznych lub w pracy
Ten etap może wywoływać u bliskiej osoby większy niepokój, a niektórzy mogą nawet zaprzeczać, że cokolwiek jest nie tak. Uczucia te są normalne, ale brak rozmowy z lekarzem doprowadzi jedynie do pogorszenia objawów. Najlepszym sposobem na powstrzymanie objawów jest rozmowa z lekarzem bliskiej osoby na temat możliwości leczenia, w tym leków, i planowania opieki.
Etap 4: Więcej niż utrata pamięci
Na tym etapie uszkodzenie mózgu często obejmuje inne aspekty poznawcze poza pamięcią, w tym trudności z językiem, organizacją i obliczeniami. Problemy te mogą utrudniać bliskiej osobie wykonywanie codziennych zadań. Na tym etapie – który może trwać przez wiele lat – Twoja bliska osoba będzie miała poważne problemy z pamięcią. Może ona nadal pamiętać istotne szczegóły ze swojego życia, takie jak to, z kim jest w związku małżeńskim lub w jakim stanie mieszka. Ich pamięć o odległej przeszłości będzie zazwyczaj znacznie lepsza niż pamięć codziennych informacji, takich jak to, co widzieli w wiadomościach lub rozmowa z wcześniejszego dnia.
Inne wyzwania na tym etapie obejmują:
- dezorientację co do dnia i miejsca, w którym się znajdują
- Zwiększone ryzyko błądzenia lub zgubienia się
- Zmiany w schemacie snu, takie jak niepokój w nocy i spanie w ciągu dnia
- Trudności z wyborem ubrania odpowiedniego do pogody lub okazji.
Podczas tego etapu, sytuacje, które wymagają dużo myślenia, takie jak bycie na spotkaniu towarzyskim, może być bardzo frustrujące, i to jest wspólne, aby czuć się nastrojowy lub wycofany. Ze względu na uszkodzenie komórek mózgowych, u bliskiej osoby mogą również wystąpić inne zmiany osobowości, takie jak podejrzliwość wobec innych, mniejsze zainteresowanie różnymi sprawami lub depresja. “Tego rodzaju objawy często można poprawić za pomocą leków.
Etap 5: Zmniejszona samodzielność
Do tej pory Twój bliski mógł żyć na własną rękę bez większych problemów. Być może wpadałeś do niej co jakiś czas, aby sprawdzić, co u niej, ale w większości przypadków była w stanie funkcjonować bez twojej regularnej pomocy. Na tym etapie ukochana osoba będzie miała prawdopodobnie problemy z przypomnieniem sobie ważnych dla niej osób, takich jak bliska rodzina i przyjaciele. Może mieć trudności z uczeniem się nowych rzeczy, a podstawowe czynności, takie jak ubieranie się, mogą być dla niej zbyt trudne. Na tym etapie często występują również zmiany emocjonalne, w tym:
- Halucynacje: Widzenie rzeczy, których nie ma
- Urojenia: Fałszywe przekonania, które uważa się za prawdziwe.
- Paranoja: Poczucie, że inni są przeciwko tobie.
Etap 6: Poważne objawy
Życie na własną rękę wymaga umiejętności reagowania na otoczenie, np. wiedzy, co zrobić, gdy włączy się alarm przeciwpożarowy lub zadzwoni telefon. Podczas etapu 6 staje się to trudne dla osób z chorobą Alzheimera. W tym czasie Twój bliski będzie doświadczał bardziej znaczących objawów, które wpłyną na jego lub jej zdolność do zarządzania własną opieką i będzie bardziej zależny od innych. Na tym etapie komunikowanie się może również stać się trudne. Twój bliski może nadal używać słów i zwrotów, ale komunikowanie się na temat konkretnych myśli, takich jak to, gdzie odczuwa ból, może stanowić wyzwanie.
Mogą nadal występować znaczące zmiany osobowości, w tym zwiększony niepokój, halucynacje, urojenia i paranoja. W miarę zmniejszania się samodzielności, osoba bliska może być coraz bardziej sfrustrowana. W takich przypadkach pomocne mogą być zarówno leki, jak i strategie behawioralne, które można omówić z zespołem opiekującym się chorym. Powyższe zmiany w zachowaniu nie są uniwersalne i niektórzy pacjenci mogą być zadowoleni przez cały okres trwania choroby. Jednakże, kiedy się pojawią, należy pamiętać, że nie są oni świadomi tego, co robią w tym momencie, więc nie bierz tego do siebie.
Etap 7: Brak kontroli fizycznej
Choroba Alzheimera niszczy komórki mózgowe, co w końcu może spowodować poważne upośledzenie umysłowe i fizyczne. Ciało bliskiej osoby może zacząć się wyłączać, podczas gdy jej umysł zmaga się z trudnościami w skutecznej komunikacji i delegowaniu zadań. W tym momencie potrzeby bliskiej osoby znacznie się zwiększą. Może ona potrzebować całodobowej opieki w zakresie pomocy w chodzeniu, siedzeniu i w końcu w połykaniu.
Ze względu na ograniczoną mobilność, ciało może stać się podatne na infekcje, takie jak zapalenie płuc. Aby uniknąć infekcji, należy utrzymywać zęby i jamę ustną w czystości, natychmiast leczyć skaleczenia i zadrapania maścią z antybiotykiem i upewnić się, że co roku otrzymują szczepionkę przeciw grypie.
Wiesz już, w jakim stadium choroby Alzheimera jest Twoja ukochana osoba – co teraz?
Wiedza o tym, jak daleko posunęła się demencja Alzheimera jest ważna, ale to dopiero początek. Posiadając tę wiedzę, możesz łatwiej komunikować się z lekarzami Twojej bliskiej osoby i upewnić się, że otrzymuje ona leczenie, którego potrzebuje. Będziesz także w stanie przygotować się na to, co nastąpi później, zaopatrując się w środki medyczne, takie jak wózek inwalidzki, ucząc się o sposobach radzenia sobie z objawami lub przygotowując się do dodatkowej pomocy, takiej jak dom opieki.
12 Comments